Faili Belli Sitesi Hakkında
Faili Belli, Türkiye’nin yakın geçmişindeki ağır insan hakları ihlallerine dair yürütülen ceza yargılaması süreçlerini izleme çalışmasının çıktılarını bulabileceğiniz dijital bir arşiv. Hafıza Merkezi’nin özellikle hukuk alanında sürdürdüğü çalışmaların bir ürünü. Sitede davalarla ilgili arka plan bilgisi, yayınlanan haberlerin derlemesi ve izleme raporlarının yanı sıra analiz yazıları, makale çevirileri ve hukuki kaynaklar mevcut.
Site en geniş anlamıyla, ağır insan hakları ihlallerine karıştığı iddia edilen devlet görevlilerinin yargılandığı davaları izleyerek, yargısal pratiği mercek altına almayı amaçlıyor. Mahkeme salonlarında yaşananları objektif biçimde kaydetmek, güvenilir bilgilere dayanan kamusal erişime açık arşiv oluşturmak ve en nihayetinde cezasızlık olgusuna ilişkin toplumsal farkındalık yaratılmasına katkıda bulunmak hedefleniyor.
Hafıza Merkezi’nin, 1990’larda devlet görevlilerinin dahliyle yaygın ve sistematik olarak işlenen hukuk dışı infazlar ve zorla kaybetmelere ilişkin davalarla başladığı izleme çalışmasının kapsamı zaman içerisinde genişledi. Adım adım, hep biraz daha geniş ölçekte büyük resmi ortaya koyabilmek için özellikle yakın zamanda artan panzer ve zırhlı araçların neden olduğu ölümler olmak üzere, devletin güvenlik görevlilerinin gerek gösteriler esnasında gerekse gündelik hayatta ölümcül güç kullanımının yol açtığı yaşam hakkı ihlallerinin konu edildiği davalar da izleme çalışmasına dahil edildi. Böylece devlet şiddetinin çeşitli görünümleri karşısında yargının tutumu üzerine güncel ve somut bir analiz yapma imkanı yaratılmış oldu.
İzlenen davalar, bir taraftan şiddet yüklü geçmişle hesaplaşma zemini sunduğu, diğer taraftan geçmişin bugüne sirayet ettiğini, geçmiş hak ihlallerinin sorumlularının hesap verebilirliğinin sağlanmamasının yeni ihlallere davetiye çıkardığını ve cezasızlığın sürekliliğini gösterdiği için kritik öneme sahip. Ceza yargılamaları, devlet şiddetinin hedefi olan kesimlerin yükselttiği adalet talebine tek başına bir yanıt olamasa da cezasızlık döngüsünü kırma potansiyeline sahip olduğu gibi, hakikatin dile getirilebileceği bir alan da oluşturuyor.
Devlet, ağır insan hakları ihlalleriyle ilgili yalnızca hedef olanları değil, tüm toplumu ilgilendiren hakikati ortaya çıkarmak ve sorumluları tespit ederek, soruşturmak ve suçlu bulunurlarsa uygun şekilde cezalandırmakla yükümlü. Yargı uygulamalarında rol alan tüm öznelerin bu yükümlülüğün yerine getirilmesinde kamusal sorumluluğu bulunuyor. Yurttaşlar ve sivil toplum, yargının bu görevini nasıl icra ettiğini izleme ve denetleme hakkına sahip. İzleme yapan örgütler arası dayanışmayı güçlendirecek ağ ve platformların gelişmesine katkıda bulunmak Hafıza Merkezi için oldukça önemli.
Hafıza Merkezi Hakkında
Hafıza Merkezi, çatışma dönemleri ve otoriter yönetimler boyunca yaşanan hak ihlallerinin açığa çıkarılmasına ve bu süreçlerle geçiş dönemi adaleti perspektifiyle hesaplaşılmasına katkı sunmak amacıyla 2011 yılında kuruldu. Çalışmalarını ilk etapta zorla kaybetmelere odaklanarak yürüten Hafıza Merkezi’nin faaliyetlerinin önemli bir bölümü, bu suçun yapısının ve işlenme örüntülerinin ortaya çıkarılması ile bu suça bulaşmış kişi ve kurumların hesap vermesine yönelik oldu.
1990’lı yıllarda yaygın ve sistematik bir biçimde işlenen bu suçun faillerinin yargılandığı davaların takibini yapmak Hafıza Merkezi’nin faaliyetlerinin bir bölümünü oluşturdu. Geçmişle hesaplaşma imkanı sunan bu davaların takibi konusunda TESEV ile Hafıza Merkezi’nin yürüttüğü işbirliği, Faili Belli’nin TESEV’in ardından Hafıza Merkezi’nin koordinasyonunda güncellenmesiyle devam ediyor. .
Temennimiz, Faili Belli’nin yıllardır birçok avukatın, insan hakları savunucusu ve örgütünün büyük özveri ile yürüttüğü mücadeleye destek olması, güç kullanma tekelini meşru biçimde elinde bulunduran devlet aygıtının görevlilerinin eylemleri sonucu meydana gelen ağır insan hakları ihlallerinden dolayı hesap vermesi yönündeki talebi güçlendirmesi ve kamuoyunda daha görünür hale getirmesi.
Koordinasyonu Hafıza Merkezi’nde olmakla birlikte Faili Belli bugüne dek olduğu gibi, bundan sonra da Cezasızlıkla Mücadelede Güçbirliği birleşenlerinin dayanışma ile geliştirdikleri bir platform olmaya devam edecek.
Hafıza Merkezi, 2015-2020 tarihleri arasında web sitesine verdikleri katkılardan ötürü Avrupa Birliği Türkiye Delegasyonu, Oak Vakfı, Charles Stewart Mott Vakfı, Heinrich Böll Stiftung Derneği, Chrest Vakfı, Açık Toplum Vakfı ve İsveç Başkonsolosluğu’na teşekkür eder. Sitenin içeriğinin sorumluluğu yayımlayanlara aittir ve destek veren kurumların görüşlerini yansıtmaz.
Web sitesinin görseli olarak kullanılan “Shut Up” adlı fotoğrafı bizimle paylaşan sanatçı Şener Özmen’e ve Outlet İstanbul Sanat Galerisi‘ne teşekkür ederiz.
Faili Belli hakkında iletmek istediğiniz görüş, öneri ve değerlendirmelerinizi info@hafiza-merkezi.org adresinden bize ulaştırabilirsiniz.
TESEV, 2012 – 2015 yılları arasında web sitesine olan katkılarından ötürü TESEV Yüksek Danışma Kurulu’na, İsveç Uluslararası Kalkınma İşbirliği Ajansı’na (Sida) teşekkür eder.