Diyarbakır’ın Kulp ilçesinde 1993 yılında Bolu Jandarma Komando Tugayı komutanı Yavuz Ertürk tarafından gerçekleştirilen askeri operasyonlar sırasında 11 kişinin zorla kaybedilmesi ile ilgili devam eden davada, savcının, “Sanık askeri mahkemede yargılansın” talebinin ardından, anayasa değişiklik paketindeki ‘askeri yargının kaldırılması’ maddesi nedeniyle referandumun kesin sonuçlarının beklenmesi kararı alındı.
Ankara 7’nci Ağır Ceza Mahkemesi’nde görülen davanın 15’inci duruşmasına, mazeret bildiren sanık Yavuz Ertürk katılmadı. Duruşmayı CHP İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu da takip etti.
Bugünkü duruşmaya, Bolu Jandarma Komando Tugayı Komutanı Yavuz Ertürk’ün 8-25 Ekim 1993 tarihleri arasında Diyarbakır’ın Kulp ilçesi ve civarında yürüttüğü askeri operasyonların hangi görevlendirmeyle yapıldığının tespiti için İçişleri Bakanlığı’na gönderilen yazıya gelen cevabın değerlendirilmesiyle başlandı.
“Onlar oraya atmış, onlar da oraya atmış”
Müşteki avukatlarının söz konusu yazıların mahkemede okunmasını talep etmesi üzerine, mahkeme heyeti başkanı, “Yazılarda net bir cevap yok, onlar oraya göndermiş, onlar oraya göndermiş” şeklinde cevap vermesi dikkat çekti. Hakim, Tugay Komutanlığı’ndan gelen cevapta, “Bölgede operasyon yapıldığına dair herhangi bir belge bulunamadı” ifadesinin yer aldığını aktardı. Bunun üzerine müşteki avukatı Erkan Şenses, sanık Yavuz Ertürk’ün söz konusu operasyonun gerçekleştiğini kabul ettiğine dair beyanını hatırlattı. Mahkeme heyeti başkanı ise, “Operasyon yapılmış da neye göre yapılmış, bir şey çıkmaz buradan” şeklinde cevap verdi.
Yazıların okunmasının ardından, savcının sanığın askeri mahkemede yargılanması talebine ilişkin değerlendirmelere geçildi. Müşteki avukatı Şenses, resmi sonuçları ilan edilmeyen 16 Nisan anayasa değişikliği referandumuna göre askeri yargının kaldırılacağını hatırlatarak davanın askeri yargıya gönderilmemesini, ayrıca sanığın tutuklu yargılanmasını talep etti.
Mahkeme heyeti sanığın askeri mahkemede yargılanmasına ilişkin savcı mütalaasını değerlendirmek için, askeri mahkemelerin kaldırılmasını da öngören anayasa değişikliği paketinin resmi gazetede yayınlanmasının beklenmesine karar verdi. Davanın bir sonraki duruşma tarihi, 12 Haziran 2017 olarak belirlendi.
Ne olmuştu?
8 Ekim-25 Ekim 1993 tarihleri arasında Diyarbakır’ın Kulp ilçesi ve Muş kırsalında düzenlenen askeri operasyon kapsamında 9 Ekim’de alıkonulan 11 kişiden bir daha haber alınamadı.
11 kişinin zorla kaybedilmesinden sorumlu olarak Bolu 2. Komando Tugayı Komutanı emekli Tuğgeneral Yavuz Ertürk “birden fazla kişiyi aynı sebeple öldürmek, halkı isyana ve birbirini öldürmeye teşvik, cürüm işlemek üzere teşekkül oluşturmak” suçlarından yargılanıyor.
Kaybedilenlerin isimleri şöyle: Mehmet Salih Akdeniz, Celil Aydoğdu, Behçet Tutuş, Mehmet Şerif Avar, Hasan Avar, Bahri Şimşek, Mehmet Şah Atala, Turan Demir, Abdo Yamuk, Nusreddin Yerlikaya, Ümit Taş (16 yaşında).
5 Kasım 2004’te zorla kaybedilen 11 kişiye ait toplu mezar bulunmuştu.
Askeri mahkeme tartışması
31 Ekim 2016 tarihli duruşmada savcı mütaalasında “14 Temmuz 2016’da Resmi Gazete’de yayınlanan 6722 sayılı Kanun’un 12. Maddesinin açık hükmü gereği askeri suçlardan sayılması sebebiyle görev hususunda kamu düzenine ilişkin olduğundan yargılamanın askeri mahkemede yapılması gerektiği, görevsizlik kararı verilerek dosyanın askeri mahkemeye gönderilmesi” istemişti.
16 Ocak 2017 tarihli duruşmada ise müşteki avukatlarından Erkan Şenses dosyanın tekrar askeri mahkemeye gönderilmesinin yaşam hakkı ihlallerinin etkili soruşturulması yükümlülüğünün ihlali olacağını vurgulayarak, Yavuz Ertük’ün daha önceki beyanlarında Genelkurmay Başkanlığı emriyle operasyona çıktığını belirttiği, bu durumda operasyonun 5442 sayılı Kanun’un 11. Maddesi kapsamında değerlendirilemeyeceğini söylemişti. Şenses ayrıca Anayasa değişikliğinin hayata geçirilmesi halinde askeri mahkemelerin kapatılması ihtimalinin ‘bekletici mesele’ sayılması gereğine de dikkat çekmişti.
Kulp Davası’nın bir önceki duruşmasına ilişkin ‘Kulp Davasında operasyon emrini kimin verdiği sorulacak’ başlıklı haberimiz için, tıklayın.
Davanın Faili Belli tarafından hazırlanan geniş özeti için, tıklayın. Dava iddianamesi için, tıklayın.